Clock the end

Het was nooit de bedoeling dat dit klokverhaal zo zou aanslepen!

Na de langste zoekopdracht die ik ooit op google ingaf
(“waarom wordt de vier in romeinse cijfers
op een klok met vier streepjes aangeduid”)
gaf Wikipedia de oplossing!

De 'oude Romeinen' vermeden vaak de combinatie IV voor 4, en gebruikten in plaats daarvan IIII. Volgens sommigen was dit omdat de letter IV de beginletters van de Romeinse oppergod IVPITER vormen. Dit gebruik is voortgezet tot enkele eeuwen geleden, en komt onder andere voor op monumenten en klokken.
Een andere verklaring waarom IIII boven IV verkozen werd op klokken is dat er dan een even aantal tekens op de klok wordt gebruikt: 20 I's, 4 V's, en 4 X'en. Dit was veel goedkoper te smelten met een mal dan wanneer er IV werd gebruikt: 17 I's, 5 V's, 4 X'en.
Een derde verklaring is dat de IV ondersteboven (zoals op een klok gebruikelijk is) sterk lijkt op VI (6), daarom koos en kiest men voor de duidelijkheid voor IIII.
Als laatste geldt nog dat IIII een zekere symmetrie vertoont ten opzichte van de VIII (8) en XII (12).

Niet één mogelijke uitleg dus!

It was never the intention to keep this clockstory going for so long!

I put my largest search ever on google
(“why is the four in Roman figures
written with four I’s on a clock”)
and Wikipedia came to the rescue!

The notation of Roman numerals has varied through the centuries. Originally, it was common to use IIII to represent four, because IV represented the Roman god Jupiter, whose Latin name, IVPPITER, begins with IV. The subtractive notation (which uses IV instead of IIII) has become the standard notation only in modern times.

Clock faces that are labelled using Roman numerals conventionally show IIII for four o'clock and IX for nine o'clock, using the subtractive principle in one case and not the other. There are many suggested explanations for this, several of which may be true: Louis XIV, king of France, who preferred IIII over IV, ordered his clockmakers to produce clocks with IIII and not IV, and thus it has remained.
Many clocks use IIII because that was the tradition established by the earliest surviving clock, the Wells Cathedral clock built between 1386 and 1392. It used IIII because that was the typical method used to denote 4 in contemporary manuscripts (as iiij or iiii). That clock had an asymmetrical 24-hour dial and used Arabic numerals for a minute dial and a moon dial, so theories depending on a symmetrical 12-hour clock face do not apply.

So there’s not just one possible explantion obviously!

 

Heh, die uitleg in het Engels vertelt nu toch wel helemaal andere dingen dan in het Nederlands zeker,
en nochtans allebei van Wikipedia!?
Tot daar aan toe, ik hoop dat jullie de uitleg goed vinden
en ik heb voor een tijd genoeg van Romeinse cijfers
en van klokken met die erop!

I just can’t believe it,
the explanation in english is not at all what they say in dutch,
both Wikipedia though!
But well, I hope you’re all content with the explanation,
I’ve had enough of Roman figures for now
and of clocks with those on!

Bye,
Marian